Bebeklerde aya göre uyku süreleri, uyku düzeni oluşturma ve uyku eğitimi önerileri
Ailenize yeni katılan bebeğini hayata hazırlarken senin de bu tempoya ayak uydurabilmen için bebeğinle ilgili bazı konularda düzen oluşturman gerekir. Söz konusu düzen olunca yeni annelerin en çok zorlandığı konu da uykudur. Uyku, senin ayakta durup bebeğinin temposuna yetişebilmen için ne kadar önemliyse bebeğinin sağlıklı gelişimi için de o kadar önemlidir. İyi bir gece uykusu bebeğinin fiziksel ve zihinsel gelişimine katkı sağlar. Büyüme hormonu, en çok uykudayken salgılanır. Yani bebeğinin büyümesi uykudayken devam eder ve bu sürecin aksaması, onun gelişimini aksatabilir. Bebeğinin gün içerisinde keyifli, oynamaya ve öğrenmeye açık olmasının yolu da uykudan geçer.
Bebek uykusu
Bebeklerin yaşları ilerledikçe uyku süreleri azalır. Bir yetişkinin günde ortalama 8 saat uyku ihtiyacı varken yenidoğan bebekler günde toplam yaklaşık 11-18 saat uyurlar. 3 veya 4 kez gündüz uyumaları da vardır ve yeni doğan bebekler uykuya aldıktan sonra 2-3 saatte bir beslenmek için uyanırlar. Büyüdükçe uyanma aralıkları uzar. Yetişkinlerde ise gece beslenmesi için uyanma söz konusu değildir.
Bebekler doğduklarında zamanlarının neredeyse tamamını uykuda geçirirken aylar ilerledikçe bu zaman azalır, buna paralel olarak gündüz uykuları azalırken gece uyku saatleri artar ve gece uykuları düzene girmiş olur. Bebeğinin kesintisiz ve kaliteli bir şekilde REM uykusunu alabileceği tek zaman “gece” olur. Bebeklerin gece uykularının büyük bir bölümü beyin gelişimi için hayati önem taşıyan REM (Rapid Eyes Movement) uykusunda geçer. Eğer bebeğin uykuda gözlerini sık kıpırdatıyor, hızlı nefes alıp veriyor ve ağız hareketleri yapıyorsa, bu REM uykusunda olduğunu göstermektedir.
Düzenli bir gece uykusu, bebeğinin gün boyu öğrendiklerini düzenlemesini, enerji depolamasını ve yeni güne mutlu, zinde ve öğrenmeye açık olarak başlamasını sağlayarak zihinsel gelişimini hızlandırabilir. 0-3 yaş arası zihinsel gelişim ve sağlıklı büyüme için oldukça kritiktir. Bu dönemde bebeğin çok hızlı büyür ve gelişir. Özellikle beyin gelişiminin %80’i bu dönemde tamamlandığı için 0-3 yaş dönemi hayati önem taşır. Bu nedenle kesintisiz gece uykuları bebeğinin potansiyel beyin gelişimini gerçekleştirmesi için çok önemlidir.
Yenidoğan bebeğini 2-3 saatte bir uyandırıp beslemen gerekir. Bu sebeple bebeğinin yakınında uyutman senin açından büyük kolaylık olabilir. Anne yanı beşik ya da senin yatağınının yakınında bir bebek yatağı, gece bebeğini sık sık gözlemlemeni ve daha rahat beslemeni sağlayacaktır. Beslenen bebek gaz problem olmadığı sürece uyumaya devam eder. Gece beslenmesini genellikle 6-8 aydan sonra bırakmaya başlayabilirsin. Bebeğin her uyanması da açlık olarak algılanmamalıdır. Bebeklerin uyku ritmi de yetişkinler gibi farklı olabilir ve istisnai durumlar görünebilir. Bebeğin sadece açlık için değil farklı sebeplerden de uyanabilir, bu sebeple bebeğini düzenli saat aralıklarıyla ve yeterli miktarda beslediğinden emin olarak uyku düzenini gözlemlemelisin.
Gece gündüz farkı ne zaman, nasıl kavranır?
Bazı bebekler gece uyumayı pek sevmezler. Senin bebeğin de öyleyse ilk günlerde pek bir şey yapamazsın; fakat ikinci haftadan sonra ona gece ve gündüzü ayırt etmeyi öğretmeye başlamalısın. Gündüz olduğunda sesli ve aydınlık bir evde onunla mümkün olduğu kadar çok oynayıp oyalayarak uykusunu geceye saklamaya çalışmalısın. Geceleri ise onu beslemek için uyandırdığında mümkün olduğunca az ışıkta, sessiz bir ortamda oyun oynamadan, konuşmadan beslemeyi bitirdikten hemen sonra geri uykuya dönmesini sağlamalısın.
Bebek Uyku Süreleri
- Yenidoğan bebek günde 3-4 seferi gündüz olmak üzere toplam yaklaşık 11-18 saat uyur.
- 2-3 aylık dönemde 3-4 saat aralıksız uyur ve beslenmek için uyanır.
- 3 ve sonrasında tüm gece boyunca uyur.
- 4 aylık dönemde, geceleri daha uzun; gündüzleri daha kısa uyur.
- 6 aylıkken günde toplam 11-16 saat uyur ve 5-6 saatlik uyku döngüsünde 1-2 kez uyanır. Tüm gece uykuda artış gözlenir.
- 10 aylık bebeklerin 90%’ı tüm gece boyunca ve ortalama 10-13 saat uyurlar.
- 12 aylık bebek günde toplam yaklaşık 10-13 saat uyur.
- 18-21 ay arası gündüz uykusu bire düşer.
- 21-36 ay arası çocukların büyük kısmı günde 1 kez yarım saat ile 3 saat arası öğlen uykusu uyuyabilirler.
- 2 yaşında günde 10-12 saat uyur.
- Oyun çağı çocukları ise gün içinde 12-14 saat uyuyabilirler. Bazıları gündüz uykusunu bırakırken, bazı çocuklar gündüzleri de uyumaya devam ederler.
- Okul öncesi dönemde ise geceleri 11-13 saat arası uyur.
Bebeklerde uyku sorunu
İlk aylarda kolik sancıları, 4-5 ay civarı ve sonrası diş çıkarma dönemi, gündüz yaşanan korkuların rüyalarda tekrarlanması, annenin işe başlaması, emzirme döneminin bitmesi gibi çeşitli nedenler geceleri bebeklerde uyku sorunu ve sık uyanmaya yol açabilir. Bazı bebekler hiçbir ses, hareket, uyarandan etkilenmezken bazı bebekler etrafta çok fazla uyaran olduğunda, kalabalık ortamlarda, aşırı aktivite yapılan günlerde ya da anne ve baba ile daha fazla vakit geçirebilmek için uykuya direnirler. Fakat bebeklerdeki uyku sorunu sebeplerinde başı gaz problemi (kolik) çekmektedir.
Uyku eğitimi
Uyku eğitimi için belirli bir zaman ve yaştan söz edilemez çünkü her bebeğin kendine özgü durumu olabilir. Bebeklerde, alışkanlıklar büyüdükçe değiştirmesi zor olacağı için uyku sorunu yaşayan ailelerin, bu sorunu erken dönemde çözmeleri faydalı olacaktır. Birçok bebek 4 aylık olduğunda, uykusu düzene girmeye başlar ve gece uykuları da uzar. Bu sebebepten uyku eğitimine başlamak için en ideal zaman 5. Aydan itibaren denebilir. Doğru uyku alışkanlıklarını, bebeğin doğumundan itibaren kazandırabilmek özel bir uyku eğitimi ihtiyacını ortadan kaldırabilir ve sağlıklı bir uyku düzeni oluşturulabilir. Uyku eğitiminde öncelik bebeği daha gözleri tam kapanıp uykuya dalmadan yatağına bırakarak kendi kendine uykuya dalmasını sağlamaktır. Bu süreçte bebeğinin yakınında olup ona kendini güvende hissettirmelisin. Bu esnada sevdi dolu rahatlatıcı kısa bir konuşma, masal, hafif bir müzik ya da ninniden yardım alabilirsin. Eğer bebeğin ağlama krizine girerse, kucağına alıp sallamadan, gezinmeden ve fazla uzun süre tutmadan sakinleştirip hemen yerine geri bırakmalısın. Ayrıca bebeğin her uyandığında hemen yanına gidip müdahale etmemeli, kendi kendine uykuya geri dönmesi için fırsat vermelisin. Bebeğinin uyuduğu ortamın 20-22 derece arası ideal sıcaklıkta, yeterince karanlık ve uyarıcı seslerden arınmış olmasını sağlamalısın. Bazı bebekler uyku eğitimi sürecine fazla direnç gösterebilirken bazıları kolaylıkla uyum sağlar. Bebeğin ayı büyüdükçe bilinç artacağı için direnç süreci de artabilir. Bu durumda kararlı durmalı, hemen pes etmemelisin. Emin ol sonunda ikiniz de kazanan taraf olarak sağlıklı ve düzenli bir uykunun tadına varacaksınız.
Uykuya hazırlık
Bebeğinin uykusunu (özellikle gece) gün içerisinde bir seremoni gibi düşünüp uykudan önce bir takım rutinler oluşturman faydalı olabilir. Uyku öncesi banyo, masaj, müzik, hafif sallama hareketleri bebeğini rahatlatıp uykuya dalmasını kolaylaştırabilir. Uykudan önce aşırı hareketli aktivitelerden kaçınmak gerekir. Yatmadan önce uyku tulumu ya da pijamasını giydirmek, diş fırçalamak, kitap okumak gibi belirli rituelleri düzenli yapmak bebeğini uyku saatine alıştırmayı kolaylaştırabilir.